11 kroków do sukcesu w zarządzaniu energią

   Coraz większa świadomość związana z bezpieczeństwem energetycznym firmy oraz wymagania związane z odpowiedzialnością społeczną biznesu zmieniają w ostatnich latach spojrzenie na gospodarkę energetyczną firm. Równocześnie wymagania przepisów prawnych wprowadzanych przez UE (Dyrektywa 27/2012/UE w sprawie efektywności energetycznej) wskazują kierunki działania pozwalające na efektywne zarządzanie energią w każdym sektorze gospodarki. Jednym z rozwiązań wskazywanych przez przywołaną Dyrektywę jest system zarządzania energią oraz audit* energetyczny. Od 5.12.2015 powinny te rozwiązania być wprowadzone we wszystkich dużych przedsiębiorstw i wskazane dla pozostałych. W Polsce aktualnie jest w przygotowaniu projekt ustawy o efektywności energetycznej, wprowadzający w życie wymagania Dyrektywy.
   Pytanie zadawane przez wiele firm, to czy jest to tylko nowy kosztowny obowiązek, czy można z tych rozwiązań czerpać korzyści? Z doświadczeń firmy QUALITYAUSTRIA z Austrii zajmującej się m. in. certyfikacją systemów zarządzania energia i środowiskiem wynika, że spójne działania oparte na systemach zarządzania i regularnych auditach* energetycznych pozwalają na:
• Redukcję zużycia energii i kosztów ponoszonych na energię, zużycia zasobów kopalnych i emisji CO2.
• Podnoszenie świadomości z zakresu energii i zasobów naturalnych.
• Długoterminowe gospodarczo (finansowo, ekonomicznie) i ekologicznie satysfakcjonujące doskonalenie wszystkich branż zależnych od energii.
• Globalne podejście do tematu energii.
   Na podstawie opracowania firmy Sattler Energie Cosulting z Austrii współpracującej z QUALITYAUSTRIA w zakresie certyfikacji systemów zarządzania można przedstawić cykl 11 kroków do sukcesu w zakresie zarządzania energią.
Krok 0 Działania krótkoterminowe:
Zrealizować audit* energetyczny, który stworzy solidne podstawy do dalszych działań. W pełni merytoryczne przedstawienie auditu* energetycznego zawarte jest w normie EN 16247 (także w ISO 14001 i ISO 50001). Wyniki tego auditu* powinny być wskazówką do wprowadzania kolejnych kroków prowadzących do zmian w zarządzaniu energią.
Krok 1 działania średnioterminowe:
Ocena dotychczasowych działań i sprzedaży w odniesieniu do dostawców w ramach działań handlowych. Można powiedzieć, że pieniądze leżą na ulicy – podnieście je. Ocena działań z lat 2014, 2015 oraz odpowiednich wyznaczonych reguł związanych z efektywnością energetyczną w kontekście planowania zużycia energii i zamawiania mediów energetycznych. Wprowadzenie zmian oraz oszczędności związane z tymi działaniami pozwolą na uzyskanie dodatkowych środków na aktualne i dalsze inwestycje.
Krok 2 Działania średnioterminowe:
Wykształcenie i dokształcanie pracowników wszystkich szczebli w zakresie energii. Stworzenie specyficznego know-how jako bazy dla przyszłości energetycznej firmy, wprowadzenie zarządzania wiedzą w zakresie energii. Pozwoli również na angażowanie pracowników w działania wynikające z zaleceń z auditu energetycznego oraz bieżące monitorowanie zużycia energii.
Krok 3 Działania średnioterminowe:
Szczegółowe opracowanie i wdrożenie (z wykorzystaniem wiedzy auditorów* energetycznych i doradców) programów realizacji dla zaplanowanych działań prowadzących do konsekwentnego obniżania kosztów związanych z energią. Wykorzystanie zaleceń z auditu* energetycznego i wdrażanie wskazanych tam rozwiązań.
Zastosowanie systemowych rozwiązań pozwalających na stosowanie powiązań w obrębie różnych systemów w przedsiębiorstwie, koordynację działań z zakresu efektywności energetycznej z pozostałymi działaniami biznesowymi. Pozwoli to na średnioterminową redukcję kosztów energii.
Krok 4 Działania średnioterminowe:
Analiza dotychczasowych rozwiązań i zarządzanie transportem lub alternatywnie podejmowanie działań handlowych w tym zakresie. Budowanie zgodnych i długoterminowych relacji z dostawcami i spedytorami opartych na analizie wzajemnych korzyści w zakresie zużycia paliw i energii. Pozyskiwanie wsparcia finansowego dla wprowadzenia efektywnego i rentownego wykorzystania dostępnych środków transportu.
Krok 5 Działania średnioterminowe:
Po wprowadzeniu podstawowych zaleceń konieczna jest aktualizacja auditu* energetycznego, odniesienie kolejnego auditu* do wprowadzonych zmian. Pozwoli to na ocenę wprowadzonych zmian i poszukiwanie nowych możliwości optymalizacji.
Krok 6 Działania średnioterminowe:
Opracowanie MASTERPLAN-u dla energii – wprowadzenie strategicznego systemu zarządzania energia (ISO 50001) jako bazy do auditów energetycznych. Pozwoli to na rozwinięcie stopniowo długofalowego systemu zarządzania energią. Powinien on być nastawiony na wyniki z auditów* energetycznych i wdrażanie zawartych w nich zaleceń z uwzględnieniem wszystkich obszarów funkcjonowania firmy. Rozwiązania organizacyjne pozwolą na rzetelne zbieranie danych pozwalających na ocenę efektów i eliminację niepowodzeń.
Krok 7 Działania średnioterminowe:
Integracja wyników z auditu* energetycznego z ISO 14001 oraz certyfikacja zgodnie z wersją 2015. Wprowadzona w 2015 roku nowelizacja norm ISO 9001 i ISO 14001 zwraca szczególną uwagę na „zainteresowane strony" oraz „szacowanie ryzyka". Zagadnienia związane z efektywnością energetyczną bardzo wyraźnie wpisują się w te punkty. Planowanie działań biznesowych, analiza ryzyka związanego z produktem powinna obejmować również bezpieczeństwo energetyczne firmy, źródła energii i ich dywersyfikację oraz koszty dostarczania energii na wszystkich etapach związanych z dostarczeniem wyrobu do Klienta. Systemowe włączenie zagadnień związanych z efektywnością energetyczną pozwoli na ograniczanie kosztów związanych z energią we wszystkich obszarach funkcjonowania firmy.
Krok 8 Działania średnioterminowe:
Włączenie współpracowników w tematykę związaną z energią. Zaplanowanie i realizacja szkoleń z tematyki specyficznej dla firmy. Wykorzystanie dotychczasowych wyników i analiz w celu wskazania wpływu działań poszczególnych pracowników na wyniki energetyczne firmy. Ustalenie i wprowadzenie świadomych, popartych wiedzą zachowań dotyczących korzystania z energii.
Krok 9 Działania średnioterminowe:
Zaplanowanie i wprowadzenie strategicznych zakupów energii z uwzględnieniem, oprócz ceny, różnych kryteriów wyboru, takich jak: dostępność, pewność dostaw, emisja do środowiska, sprawność wykorzystania, koszty dodatkowe związane z użytkowaniem, bezpieczeństwo użytkowania. Budowanie długotrwałych relacji zapewniających gwarancję dostaw i kosztów.
Krok 10 Działania średnioterminowe:
Wprowadzenie monitoringu / kontroli użytkowania i zużycia energii. Wprowadzenie systemu zbierania danych i przetwarzania danych, regularne ustalanie wskaźników. Wprowadzenie kontroli przepływu i kosztów energii we wszystkich obszarach funkcjonowania firmy.
Krok 11 Cele długoterminowe po wdrożeniu powyższych kroków:
Ponowny audit* energetyczny realizowany samodzielnie wewnętrznie jako część ISO 14001 lub ISO 50001, jeśli to konieczne to przy wsparciu zewnętrznych doradców i auditorów* energetycznych. Wyniki omawiane są z kierownictwem firmy podczas wymaganego przez ww. normy przeglądu systemu zarządzania, natomiast bieżące działania i wyniki mogą być sprawdzane podczas auditów* wewnętrznych.
   Jedenastopunktowy program dla stabilnej przyszłości energetycznej – podsumowanie
0. Stwórzcie solidne podstawy dla dalszych działań – audit* energetyczny.
1. Pieniądze leżą na ulicy – podnieście je – środki (działania) handlowe.
2. Obniżajcie konsekwentnie koszty energii – szczegółowe rozwiązania.
3. Know-how jako baza dla przyszłości energetycznej – kształcenie i dokształcanie.
4. Pozyskujcie dodatkowe środki finansowe – zarządzanie transportem.
5. Uaktualniajcie dane – ponowny audit* energetyczny (uaktualniający).
6. Rozwijajcie stopniowo wasz długofalowy system zarządzania energią.
7. Wykorzystujcie wyniki z auditu* energetycznego – integracja z ISO 14001.
8. Porzućcie wydeptane ścieżki – idźcie nowymi – włączenie współpracowników.
9. Wybierajcie kompleksowe rozwiązania – strategiczne zakupy energii.
10. Zyskaj poglądy – monitoring i kontroling energii.
11. Ustawcie wasz system zarządzania energią na solidnych podstawach – ponowny audit* energetyczny.
   Dalsze działania i kontynuacja dobrych praktyk wypracowanych w podanych 11 krokach powinny być kontynuowane przez wdrożenie na stałe cyklu powtarzalnych procesów pozwalających na ciągłą poprawę wyników energetycznych.

Magdalena Gawarecka
MSG VEXILLO Systemy Zarządzenia
Auditor wiodący i trener w zakresie systemów zarządzania ISO 9001, ISO 140001, ISO 50001 w QUALITYAUSTRIA POLSKA.

* autorka posługuje się określeniem "audit energetyczny" i "auditor" stosowanymi w w/w normach (Polski Komitet Normalizacyjny, mimo wielokrotnych prób sprostowania, podtrzymuje ten sposób tłumaczenia angielskiego słowa audit), chodzi oczywiście o audyt energetyczny i audytora (terminy zgodne z polskim prawem) - Audytoenerg

Dodatkowe informacje